12. Loża w Grudziądzu

Loża w Grudziądzu - ul. Wybickiego 38/40. „Victoria zu den drei gekrönten Türmen” (1797-1938)

Powstała pod zaborem pruskim w 1797 r. Jej nazwa wywodzi się od herbu Malborka, gdzie znajdowała się siedziba domu macierzystego. Miała charakter niemiecki. Skupiała przedstawicieli inteligencji, urzędników i wyższych wojskowych, organizacyjnie podlegając Wielkiej Loży Royal York w Berlinie. W 1834 r. wzniesiono nową siedzibę - poprzedzony ogrodem piętrowy tynkowany klasycystyczny budynek z częścią centralną zwieńczoną trójkątnym naczółkiem i z prostopadle wysuniętym bocznym skrzydłem. Loża grudziądzka zaprzestała działalności jeszcze przed oficjalnym zakazem władz państwowych w 1938 r. Później budynek mieścił m. szkołę, pogotowie ratunkowe, dom kultury.

Obecnie Klub "Akcent" podległy Centrum Kultury "Teatr".

Artykuł w „Wikipedii” na podstawie Jerzy Domasłowski, Trzy miejsca w Grudziądzu, "Nowości", R. 32, 1999, nr2

11. Loża w Gnieźnie

Loża w Gnieźnie, ul. Łubieńskiego 11, "Cubus zum bekranzten” (wpis do rejestru zabytków nr rej.: 6/Wlkp/A z 18.05.1999)

Burmistrz Gniezna mason, członek loży Sześcianu Uwiecznionego, lub Wschodu Franz Machatius to człowiek, za którego kadencji miasto osiągnęło największy rozwój w swojej historii. Od objęcia, przez Machatiusa, stanowiska burmistrza Gniezna w 1852 roku nastąpiła dynamiczna rozbudowa miasta. Powstały liczne budynki użyteczności publicznej, zakłady miejskie ( tych spadkobiercami jest wiele obecnie istniejących spółek komunalnych), rozwinięto funkcjonalną sieć komunikacyjną. Zbudował na polecenie władz pruskich Szpital w Gnieźnie. Inicjatorem większości tych przedsięwzięć był właśnie burmistrz…
Machatius po śmierci otrzymał swoją ulicę (dzisiejszą Moniuszki - Machatiusstraße). Był tak nielubiany przez Polaków, że zaraz po odzyskaniu Niepodległości ją zlikwidowano, więc w tym momencie absolutnie nie kierowano się obiekcją tego, czy dzięki niemu miasto coś zyskało. Był prusakiem z krwi i kości.

W swoim opracowaniu, znajdującym się w zasobach UAM, pt. „Andreas zum Frieden und der St. Johannis-Loge zum bekranzten Kubus im Orient zu Gnesnen fur das Jahr” . nijaki Andreas podaje, że loża gnieźnieńska była dość prężną. O czym wzmiankuje Ludwik Hass pisząc o dorobku Stanisława Małachowskiego-Łempickiego znawcy wolnomularstwa w Polsce.

W Gnieźnie istniała również druga loża której siedziba znajduje się przy dzisiejszej ulicy Chrobrego - nazywała się "Andreas zum Frieden" ale na razie nie mam bliższych danych...

Obecnie budynek Miejskiego Ośrodka Kultury.
Sam budynek MOK, w którym znajdowała się loża masońska powstał w pierwszej połowie XIX wieku i wówczas uchodził za jeden z najpiękniejszych budynków w mieście.

Informacje za :

10. Loża Masońska w Gorzowie Wielkopolskim

Loża "Św. Jana Pod Czarnym Orłem" Gorzów Wielkopolski ul. Sikorskiego 21

Od dnia 1810 roku do czasów Niemiec Hitlerowskich budynek ten był siedziba Loży masońskiej "Św. Jan Pod Czarnym Orłem". Niestety z tamtych czasów nie zachowała się żadna pamiątka, ponieważ faszyści zniszczyli wszystkie archiwa, przedmioty rytualne oraz księgozbiory. Tuz przed wybuchem II wojny światowej w budynku tym mieściła się Szkoła Gospodarstwa Wiejskiego oraz, w części parterowej restauracja która służyła elitarnym grupom nazistowskim. Pogłoski mówią również o kasynie wojskowym.
Po zajęciu Gorzowa przez wojska polskie w 1945 roku stał się siedzibą Starostwa Powiatowego, zaś obecna sala restauracyjna zasłynęła jako "Sala Piastowska" znana z licznych uroczystości państwowych.
W latach 90 tych dwudziestego wieku przeszedł w ręce prywatne. Dziś mieści się tam galeria i restauracja.

Informacja za historią Restauracji "DonVittorio"

9. Loża w Gdańsku „Zum siegenden Licht”

Loża w Gdańsku ul. Własna Strzecha 18a, w Gdańsku Wrzeszczu „Zum siegenden Licht” (1921-1933)

Opis budynku pozostawił Albert Erhardt w swojej pracy „Die Gebäude der Freimaurerlogen,” zamieszczonej w dziele zbiorowym „Danzig und Seine Bauten” (Berlin 1908)”

„Po przejściu ogrodu położonego przed domem dochodzi się do schodów zewnętrznych prowadzących do tak zwanego wiatrołapu .Stąd jest wejście dalej do około 3 metrów szerokiego korytarza idącego w głąb budynku. W trakcie przednim tegoż korytarza znajduje się garderoba, w trakcie tylnym schody i wyjście do ogrodu położonego za budynkiem. Po stronie prawej sieni jest obszerne wejście do 8,50 na 13 m długiej sali jadalno – bankietowej z pięcioma oknami wychodzącymi na ogród. Po bokach wejścia umieszczone zostały pomieszczenia z bufetem oraz męską toaletą. Od strony frontu do sali jadalnej przylegają dwa duże pokoje do zwykłych spotkań towarzyskich. W wysokiej suterenie znajdują się: mieszkanie kasztelana loży, kuchnia oraz pomieszczenia gospodarcze, z których jest wyciąg do bufetu.
Na pierwszym piętrze znajdują się: pokój przyjęć Mistrza, klatka schodowa i przedsionek, z którego wychodzi się do głównego pomieszczenia loży, oraz sali przeznaczonej dla stopni mistrzowskich. Obok przedsionka jest pokój dla urzędników. Dla celów rytualnych loży służyły także pokój narożny oraz, na mansardowym poddaszu, dwa pokoje pracy, biblioteka i pokoje przyległe. Loża istniała w tym budynku do roku 1933 – gdy został on sprzedany Wyższej Szkole Technicznej, która przebudowała go, dodając dodatkowe skrzydło. W roku 1945 w budynku stacjonowały wojska rosyjskie które oddały go władzom politechniki gdańskiej na początku 1946 roku, kompletnie go przedtem zdewastowawszy.

Obecnie: Instytut Wysokich Napięć Politechniki Gdańskiej

Za:

Hanna Domańska – „Gdański Zakon Synów Przymierza” – Wydawnictwo Uraeus, Gdynia 2002, strona 189-190

8. Loża w Gdańsku "Zur Kette an der Weichsel” i „Zum Drei Säule”

Loża w Gdańsku ul. Sobótki 15 w Gdańsku Wrzeszczu (przedwojenna kawiarnia „Zinglershöhe”) Siedziba dwóch lóż „Zur Kette an der Weichsel” (1925-1933) i „Zum Drei Säule” (1925 -1933)

W roku 1886 na Wzgórzu Jana w Gdańsku Wrzeszczu powstała restauracja. W 1894 roku pojawiła się nazwa „Zinglershohe” (Wzgórze Zinglera - jak na razie nie udało mi się odnaleźć źródła tej nazwy. Najprawdopodobniej chodzi o nazwisko właściciela kawiarni). Budynek ten miał bardzo przestronny taras z pięknym widokiem na położony 90 metrów niżej Gdańsk Wrzeszcz. Od 1925 roku kawiarnia „Zinglera” stała się własnością loży masońskiej „Zur Kette an der Weichsel”. Wkrótce zaś pojawiła się w tych murach druga wymieniona loża. Do roku 1933 współpraca układała się zgodnie jednak po wyborach do Gdańskiego Senatu 1933 roku, kiedy to NSDAP zdobyła nieco ponad 50% głosów, loże postanowiły się rozwiązać. Loża „Zum Drei Säule” miała już wcześniej dość duże „braki kadrowe”. W 1935 roku w tym miejscu stacjonowała już jednostka SA. Po wojnie, teren ten stał się siedzibą Gdańskiego Oddziału Telewizji, a po przeprowadzce owej w inne miejsce , wciąż formalnie do niej należy. Obecnie, nie użytkowany z wolna staje się ruiną.

Obecnie – własność TVP Gdańsk – dość posunięta dewastacja obiektu (planowane powstanie w tym miejscu nowego bloku mieszkaniowego)

Za:
Hanna Domańska – „Gdański Zakon Synów Przymierza” – Wydawnictwo Uraeus, Gdynia 2002, strona 50-52 i strona 65-69

7. Loża w Gdańsku (Loża I.O.O.F)

Loża w Gdańsku ul. Ogarna 27, „Gedania Loge nr 3 der Prowinz Westpreussen”(1899-1916) (Loża I.O.O.F) (wpis do rejestru zabytków nr rej.: A-1150 z 18.06.1996)

W elektrycznym budynku przy ulicy Ogarnej 27 w latach 1899 – 1916 mieściła się loża organizacji paramasońskiej „Niezależnego Zakonu Dziwnych Towarzyszy” – miała ona charakter „samopomocowy” jak i charytatywny. Skupiała kupców, prywatnych przedsiębiorców i bankierów. Chcieli mieć oni własna lożę. Do zakonu należeli ludzie różnych wyznań. Jako jeden z niewielu budynków w centrum miasta budynek przetrwał w nienaruszonym stanie jednak dziś wymaga gruntownego remontu. Interesujące są maszty na których końcach tkwią orły z wygrawerowanym herbem organizacji.

Obecnie – Siedziba gdańskiego Oddziału British Council

Informacja własna

6. Loża w Gdańsku "Zur Kette an der Weichsel"

Loża w Gdańsku – Dom Angielski ul. Chlebnicka 16, „Zur Kette an der Weichsel” (1913-1920) - (wpis do rejestru zabytków nr rej.: 90 z 18.12.1959)

Renesansowy budynek w którym w roku 23 lutego 1913 roku zapalono światła tak zwanej loży humanistycznej (w odróżnieniu od lóż staropruskich działających na terenie Gdańska przyjmującej obywateli różnej wiary, nie tylko chrześcijan). Skupiała ona środowiska żydowskie i nie żydowskie. Pracowała w tym budynku do roku 1920, z którego została prawdopodobnie „wyproszona” przez czynnie działający obok pod numerem piętnastym „Katolicki Związek „Pruthemia”, który nie życzył sobie takiego sąsiedztwa.

Obecnie - Dom Studenta ASP oraz Wydział Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku.

Informacja za:
Hanna Domańska – „Gdański Zakon Synów Przymierza” – wydawnictwo Uraeus, Gdynia 2002, strona 65-66

5. Loża w Dukli

Loża w Dukli – „Loża Mniszechów” (wpis do rejestru zabytków - nr rej.: A-276 z 2.04.1991)

Jerzy August Wandalin Mniszech był jednym z pierwszych krzewicieli wolnomularstwa na gruncie polskim. Założył więc w swej dukielskiej rezydencji również lożę masońską. Dukla tętniła życiem, stała się ważnym ośrodkiem kulturalnym, małym, ale znaczącym
W 1759 r. powstała w Dukli loża wolnomularska, do której oprócz Mniszcha, właściciela Dukli, należeli wojewoda mazowiecki Andrzej Makronowski, płk Konstanty Jabłonowski, August Moszyński, Andrzej Ogiński, Michał Wielkorski i dwaj Potoccy. Wiemy jedynie, iż pracowała według tzw. Rytu Ścisłej Obserwy.

Obecnie - muzeum

Zarys dziejów Dukli do 1939 roku, Portal Gminy Dukla